Kartka z kalendarza - dni 55-61 - Powstanie Warszawskie

Niemcy atakują Górny Mokotów. Z dwu stron uderzają z wielką siłą na Mokotów grupy gen. Rohra. Na wschodzie Niemcy odnotowują sukcesy: zdobywają Królikarnię i docierają do ul. Ksawerów. Na odcinku zachodnim powstańcy utrzymują dotychczasową linię obrony w Al. Niepodległości. W odbić Królikarnię, jednak pod silnym ogniem atak załamuje się. Zmasowane ataki Niemców na inne placówki powstańcze na Mokotowie, w większości odparte kosztem ciężkich strat. Po kilkudniowej przerwie Niemcy wznawiają w Śródmieściu ataki na pozycje „Golskiego” na ul. Noakowskiego. Generał Chruściel, informuje marszałka Rokossowskiego o możliwym jeszcze współdziałaniu nad Wisłą w przypadku decyzji o lądowaniu wojsk sowieckich. Himmler wygłasza przemówienie, w którym porusza sprawę Powstania Warszawskiego. Mówi m.in.: „Walka ta jest najcięższą spośród tych, jakie prowadziliśmy od początku wojny. Można ją porównać z walką uliczną o Stalingrad. Wybrniemy z tego. A potem Warszawa - stolica, głowa, inteligencja tego byłego 16, 17- milionowego narodu Polaków będzie zniszczona, tego narodu, który od 700 lat blokuje nam Wschód. A wówczas historyczny problem polski nie będzie już ważnym problemem dla naszych dzieci. Wydałem rozkaz całkowitego zniszczenia Warszawy”. Rano Niemcy przysyłają do komendanta Mokotowa ppłk. Rokickiego wziętych do niewoli oficerów AK jako parlamentariuszy z propozycją kapitulacji. Rozmów jednak nie podjęto. Na Mokotowie cały dzień toczą się niezwykle zacięte walki. Niemcy wrzynają się w polską obronę 600-metrowym klinem. Dochodzi do walk wręcz. Niektóre obiekty kilkakrotnie przechodzą z rąk do rąk. Zdziesiątkowane oddziały powstańcze nie są w stanie utrzymać pozycji. Pada „Alkazar”, Niemcy docierają do Parku Dreszera… Puławskiej. Trwają ciężkie walki o utrzymanie budynku szkoły na Woronicza. Reduta siedmiokrotnie przechodzi z rąk do rąk. W walkach ginie wielu oficerów. Ciężkie rany odnoszą dowódca „Baszty” ppłk Kamiński oraz walczący na Mokotowie zastępca dowódcy Obwodu Ochota ppłk. Grocholski. W nocy, dowódca Mokotowa podejmuje decyzję przejścia kanałami do Śródmieścia oddziałów wojskowych, władz cywilnych i rannych. Generał Chruściel, zwraca się do Marszałka ZSRR Rokossowskiego z prośbą o skierowanie ognia artyleryjskiego na obszary silnego natarcia niemieckiego na Mokotowie. W ruinach domu przy ul. Marszałkowskiej 129 ginie Eugeniusz Lokajski, olimpijczyk, autor licznych fotografii z Powstania. Atak Niemców koncentruje się na Mokotowie, w pozostałych dzielnicach panuje względny spokój. Zmasowany szturm nieprzyjacielski doprowadza do rozbicia sił powstańczych na Mokotowie, których straty przekraczają już 70 procent. Obrońcy ściśnięci zostają w obszarze między Kazimierzowską, Ursynowską, Puławską i Różaną. W godzinach popołudniowych podczas lokalnego zawieszenia broni, opuszcza Mokotów około 9000. osób spośród ludności cywilnej. Ppłk Rokicki nie otrzymawszy odpowiedzi na depeszę z prośbą o zezwolenie na ewakuację Mokotowa zaczyna wycofywać kanałami oddziały do Śródmieścia. Rozpoczyna się ewakuacja kanałami. Jako pierwsi do włazu na ul. Wiktorskiej wchodzą ranni żołnierze z oddziału „Radosława”, którzy trzy dni temu przyszli na Mokotów z Powiśla Czerniakowskiego. Wkrótce okazuje się, że kanał pod Wiktorską jest zasypany, wyszukuje się więc nową podziemną drogę odwrotu. W nocy z 26. na 27. września włazem przy ul. Szustra schodzą do kanału przeznaczone do ewakuacji oddziały oraz dowództwo i sztab Mokotowa. Nie wszyscy dochodzą do Śródmieścia. Niemcy wrzucają do kanału granaty z gazem, karbid i inne trujące chemikalia. Piętrzą też wodę w kanale. Gen. „Monter” nie uznając tej decyzji nakazuje „Karolowi” powrót i dalszą obronę Mokotowa, jednak „Karol” nie jest w stanie wykonać tego rozkazu. Niemcy rozstrzeliwują prawie 100. powstańców wychodzących z kanału przy ul. Chocimskiej na Mokotowie. W Śródmieściu na ul. Łuckiej dochodzi do pierwszego spotkania powstańców z parlamentariuszami niemieckimi na temat rokowań kapitulacyjnych.

Trzykrotnie liczebniejsze od powstańców siły gen. Kallnera przygotowują się do generalnego natarcia na Żoliborz. Wspierać je ma kilkadziesiąt czołgów, wiele dział i broń ciężka. Wojska niemieckie koncentrują się na Marymoncie oraz przy Instytucie Chemicznym. Ciężkie walki trwają w okolicach ul. Krasińskiego i pl. Wilsona. Oddziały śródmiejskie z powodzeniem odpierają nieprzyjacielskie ataki na Towarowej, Królewskiej, przy Politechnice. Kilka godzin trwa zwycięski dla powstańców bój o plac Trzech Krzyży. W Kampinosie Niemcy pacyfikują wsie Pociechę, Wiersze, Janówek, Brzozówkę, Krogulec i inne. Przed południem oficerowie KG AK ppłk Dobrowolski i por. Korczyński (tłumacz) przeprowadzają w Ożarowie rozmowy z SS-Obergruppenführerem von dem Bachem na temat niemieckich warunków kapitulacji Warszawy. Wieczorem po naradzie KG AK zapada decyzja by rozmowy kontynuować.

Wyjątkowe kartki z kalendarza! Tylko u nas możecie przeczytać wydarzenia ze wszystkich 63 dni Powstania Warszawskiego. Sprawdzajcie codziennie!