Kartka z kalendarza - dzień 21 i 22 - Powstanie Warszawskie

W nocy z 20. na 21. oddziały powstańcze Obwodu Żoliborz i z Kampinosu pod dowództwem mjr. Alfonsa Kotowskiego atakują Dworzec Gdański. Silny ogień wroga załamuje natarcie i uniemożliwia połączenie Starówki z Żoliborzem. Powstańcy ponoszą dotkliwe straty. Oddziały polskie odpierają atak niemiecki na Sadybę od strony Wilanowa. Główną pozycję obronną zajmują przy ul. Okrężnej, dookoła Fortu Dąbrowskiego. Niemcy wysadzają Pawiak w powietrze. Kino „Palladium” prezentuje drugą kronikę powstańczą ze zdjęciami z dnia poprzedniego, także ze zdobycia PAST-y.

21 SIERPIEŃ 1944

Poniedziałek

W nocy ponad siedmiuset żołnierzy Grupy AK „Kampinos” uderza z Żoliborza na Dworzec Gdański w celu nawiązanie połączenia ze Starym Miastem. Natarcie okazuje się niewystarczająco przygotowane. Mimo załamania nocnego natarcia, w dzień zostaje podjęta decyzja o jego ponowieniu. W celu jego przygotowania kanałami na Żoliborz zostają sprowadzeni gen. Pełczyński oraz około 200. żołnierzy batalionów: „Wigry”, „Chrobry I” i „Gozdawa”, walczących dotąd na Starym Mieście. Pod naciskiem Niemców, powstańcy ostatecznie opuścili Muranów. Z zajętego osiedla Niemcy wypędzili ludność cywilną. Około 200. Polaków (głównie mężczyzn z Muranowa oraz starców ze schroniska przy ulicy Przebieg) rozstrzelano na podwórzu domu przy ulicy Dzikiej 17. Resztę Niemcy zgromadzili w magazynach na Stawkach, a następnie ulicami Okopową i Wolską pognali na Dworzec Zachodni, a stamtąd – do obozu przejściowego w Pruszkowie. W niektórych rejonach Warszawy następuje drobna stabilizacja. W kinie Palladium (ul. Złota 7/9) wyświetlono kolejną część kroniki filmowej o działaniach powstańczych. Składały się na nią m.in.: zdjęcia ze zdobycia (dnia poprzedniego) gmachu PAST-y, sceny z Powiśla, Dworca Pocztowego i odbiór zrzutów. Brazylijska Akademia Nauk ogłasza protest przeciw zamordowaniu przez Niemców 8. profesorów Uniwersytetu Warszawskiego. Arsenał mieszczący się przy placu Bankowym zostaje opuszczony przez powstańców i ludność cywilną. Pozostaje w nim wyłącznie jeden z oddziałów baonu „Chrobry I”.

22 SIERPIEŃ 1944

Wtorek

imieniny Marii, Cezarego wsch. sł. 5.46; zach. sł. 20.03; śr. temp. powietrza 20°C w dzień pogodnie, wieczorem pochmurno; stan wody w Wiśle 95 cm

W nocy z 21. na 22. sierpnia powstańcy z Żoliborza podejmują kolejną próbę połączenia się z obrońcami Starego Miasta. Blisko tysiąc żołnierzy rusza w stronę torów. Nagle rakiety rozświetlają ciemności i tysiące pocisków z bunkrów, pociągu pancernego, Cytadeli, Burakowa, Dworca Gdańskiego rozrywają się na przedpolu. Zapora ogniowa jest nie do przebycia. Chociaż pojedyncze grupy powstańców forsują tory, akcja załamuje się z dużymi stratami – ponad 300. zabitych i rannych. Ostatnia próba odsieczy dla okrążonej Starówki nie udaje się. Oddziały wycofują się na swoje pozycje. Są to najkrwawsze walki Powstania. Z zrujnowanego Arsenału przy ul. Długiej wycofują się ostatni żołnierze z oddziału kpt. Władysława Jackowskiego „Konrada”. Zajmują oni pozycje w Pasażu Simonsa na rogu Długiej i Nalewek, w podziemiach których chroni też się wielu mieszkańców Starówki. Na Starym Mieście toczą się walki o każdy dom. Zaciska się pierścień okrążenia. Niemcy wdzierają się do Arsenału, na Bielańską, Tłomackie, Nalewki. Zajmują już teren od ul. Żoliborskiej do Gęsiej. Linia powstańczej obrony przebiega 100 metrów od Rynku Starego Miasta i 250 metrów od Rynku Nowego Miasta. Oddziały „Chrobrego II” odpierają zmasowany atak na fabrykę Bormana przy ul. Towarowej. Zostaje zdobyta placówka niemiecka w restauracji „Cristal” w al. Jerozolimskich róg Brackiej. Wieczorem oddziały batalionu „Ruczaj” rozpoczynają atak i zdobywają nad ranem 23. sierpnia gmach małej PAST-y, biorąc do niewoli 112. jeńców. Na Mokotów przybywa kanałami ze Śródmieścia nowy dowódca, ppłk Józef Rokicki. Dzieli on obwód V na Mokotów Dolny i Górny. W obawie zbratania się z powstańcami, Niemcy wycofują z okolic podwarszawskich stacjonujące tam oddziały węgierskie.

Wyjątkowe kartki z kalendarza! Tylko u nas możecie przeczytać wydarzenia ze wszystkich 63 dni Powstania Warszawskiego. Sprawdzajcie codziennie!